Con người của đám đông

Đây là loại người ngày càng xuất hiện nhiều. Trong đám đông, họ không còn cá tính riêng nữa mà bị tan biến vào tập thể. Con người của đám đông có những nét đặc trưng sau đây:

– Họ thiếu óc phán đoán riêng, họ không đọc gì khác ngoài mấy tờ báo, tạp chí bằng tranh, hoặc tiểu thuyết, phim ảnh. Đối với những chủ đề thông thường, họ cũng chỉ đưa ra những ý kiến chung mà chẳng có những nguyên tắc nào cả.

– Họ ghét hồi tâm, suy nghĩ hay bất cứ những gì tạo thuận lợi cho mình chìm sâu vào nội tâm. Họ cần náo nhiệt, ồn ào, đông đúc, hay radio, TV bên cạnh mà nhiều lúc không phải để nghe hay xem.

– Họ hay trốn tránh bản thân: rượu chè, truyện thời sự, phim ảnh là những thứ họ dùng để giết thời giờ. Bậc thiên tài thì thích tập trung tinh thần, còn họ lại thích phân tán tư tưởng, đặc biệt về tình dục. Họ tìm kiếm những hào hứng nhất thời để khỏi bận trí đến các vấn đề nhân sinh.

– Họ thích chịu ảnh hưởng hơn là gây ảnh hưởng, rất dễ bị tuyên truyền và hòa theo dư luận. Họ thường chọn một người nào đó để suy nghĩ thay cho mình.

– Họ tin rằng người ta phải thỏa mãn hết mọi nhu cầu bản năng, bất chấp chúng có hợp với lương tri chân chính hay không. Họ không hiểu được sự tự chế, ép mình vào khuôn phép. Họ thấy chẳng cần phải làm chủ chính mình về phương diện nào cả.

– Họ thay đổi quan niệm đúng sai như chong chóng. Những quan điểm của họ chỉ là những xác quyết liên tiếp mâu thuẫn nhau. Họ không đi đến đâu cả nhưng cứ cho rằng mình đang đi. Họ không có ý thức cảm tạ gì đối với quá khứ và cũng chẳng có ý thức trách nhiệm gì đối với tương lai. Theo họ, điều quan trọng hơn cả là vui chơi thỏa thích. Vì vậy cuộc đời họ bị phân cách thành những mẫu vụn điên rồ, rời rạc và vô nghĩa.

– Họ đồng hóa tiền bạc với khoái lạc. Vì vậy, họ cố gắng kiếm thật nhiều tiền để hưởng nhiều khoái lạc. Nhưng phải làm sao kiếm được nhiều tiền mà bỏ công ra thật ít. Cái tôi của họ là trung tâm mọi sự và tất cả đều liên hệ với cái tôi qua trung gian tiền bạc.

– Để phá vỡ nỗi cô đơn, họ phải tìm cách giao hảo với tha nhân qua các bữa tiệc, những cuộc ăn chơi. Nhưng sau mỗi lần vui chơi như vậy, họ càng cảm thấy cô đơn hơn trước, càng tin rằng “tha nhân là hỏa ngục” như Sartre đã nói.

– Là một người của đám đông đúng nghĩa, họ rất ghét thấy kẻ khác hơn mình, hơn thực sự hoặc do họ tưởng tượng ra. Họ rất thích những vụ tai tiếng vì đó là chứng cứ cho thấy tha nhân chẳng tốt đẹp gì hơn mình. Họ không thích tôn giáo, lý do là nếu chối bỏ tôn giáo, họ tha hồ sống mà không phải bận tâm đến lương tâm cắn rứt.

– Trong đám đông, họ thích được gọi bằng con số hơn là tên gọi. Ngay cả những người có thẩm quyền được họ dẫn chứng cũng là những kẻ vô danh, chung chung. Họ nói: “Người ta nói thế này, làm thế kia, mặc như vậy…” Sự vô danh chung chung như thế là để họ khỏi bị dính vào trách nhiệm. Sống nơi đông đúc họ cảm thấy tự do hơn vì ít ai biết đến mình, nhưng họ cũng căm ghét nó vì nó che khuất “cái tôi” của họ. Biểu trưng hoàn hảo nhất cho một người của đám đông không nhận vị là con số an ninh xã hội, đó là con số tha hóa họ triệt để hơn cả.

Đó là 10 nét đặc trưng của con người đám đông. Đó là nguyên liệu để xây dựng nên mọi hình thái độc tài. Về mặt tâm lý, họ là những kẻ bất hạnh, chứa đầy thất vọng, lo lắng, sợ hãi, nhất là hãi hùng với cuộc đời vô nghĩa. Nhưng họ không hoàn toàn tuyệt vọng nếu biết trở về với chính mình. Lý do khiến họ muốn lạc lõng trong đám đông là họ không thể chịu đựng được nỗi bất hạnh nội tâm. Vì thế, họ cần phải biết tách mình ra khỏi đám đông và nắm giữ cho được bản thân. Trốn chạy là hèn nhát, nhất là khi chạy trốn vào trong đám vô danh.

Người can đảm là người biết nhìn lại tấm gương soi linh hồn mình để thấy rõ những lệch lạc méo mó do các hành vi sai trái của mình gây ra. Con người phải là con người đúng nghĩa chứ không là một con số trong đám đông. Khi con người đã nhận ra những vết thương do mình gây ra, thì bước tiếp theo là họ nên xin vị Thầy Thuốc Tối Thượng cứu chữa. Chính Chúa đã từng nói với những người mỏi mệt: “Hãy đến với tôi, hỡi những người vất vả và gồng gánh nặng nề. Tôi sẽ cho sự an ổn tâm hồn.”

Trích từ sách Cuộc đời đáng sống của ĐTGM Fulton Sheen; Montfort Phạm Quốc Huyên và Eymard Nguyễn Trọng Tôn chuyển ngữ