Bất chấp lời chứng của lịch sử, các nhà tư tưởng hàng đầu ngày nay vẫn tiếp tục kêu gọi phá bỏ các mối quan hệ gia đình huyết thống để ủng hộ việc ký kết hợp đồng quan hệ. Nhà lý thuyết pháp lý nữ quyền nổi tiếng quốc tế Martha Albertson Fineman, trong cuốn sách Huyền Thoại về Quyền Tự chủ, kêu gọi “bãi bỏ hôn nhân như một loại hình pháp lý” để thay thế bằng các hợp đồng. Fineman muốn thay thế các từ chồng và vợ bằng thuật ngữ không phân biệt giới tính “cộng sự tình dục” và thay thế các gia đình bằng “các mối quan hệ phụ thuộc vào người chăm sóc” được nhà nước trợ cấp.5
Tương tự như vậy, nhà xã hội học người Anh Anthony Giddens cho rằng hôn nhân và gia đình cần đến các hợp đồng riêng biệt, trong đó mỗi cha mẹ ký hợp đồng với từng đứa con.6
Chính xác hợp đồng là gì? Đó là sự trao đổi hàng hóa và dịch vụ có giới hạn. Đặc điểm xác định của nó là trong hợp đồng, chúng ta xác định mối quan hệ, chúng ta chọn các điều khoản, chúng ta chọn các điều kiện để ở lại hoặc rời đi, v.v. Các điều khoản và điều kiện không được định sẵn bởi Chúa hay luật đạo đức hay bản chất con người. Nếu thỏa thuận không còn mang lại lợi ích mong muốn, nó có thể bị chấm dứt. Hợp đồng là một thỏa thuận mà chúng ta ký kết với người khác, chúng ta có thể thực hiện hoặc phá vỡ tùy ý.7
Ý tưởng đó vẫn còn phổ biến ngày nay vì trong cuộc sống thực tế, nhiều mối quan hệ của chúng ta là hợp đồng: hợp đồng thế chấp, hợp đồng cho thuê, và gói cước điện thoại di động. Trong một hợp đồng, ta cho đối tác một cái gì đó (tiền), và đổi lại, đối tác sẽ cung cấp cho ta một dịch vụ hoặc sản phẩm. Nếu sản phẩm bị lỗi, ta có thể trả lại. Về mặt tâm lý, mọi người dễ dàng áp dụng mô hình hợp đồng sang tất cả các mối quan hệ. Ẩn dụ kinh tế có xu hướng gặm nát tất cả các mối quan hệ khác.
Ngược lại, Kinh thánh trình bày các mối quan hệ sâu sắc nhất của chúng ta – với Chúa và với gia đình – dưới dạng giao ước. Trong giao ước, chúng ta không đồng ý thực hiện một dịch vụ; trái lại, chúng ta có được một địa vị: là con của Chúa, là chồng hoặc vợ, là mẹ hoặc cha. Chúng ta không đồng ý để cung cấp một sản phẩm; chúng ta cam kết chính bản thân mình. Giao ước không bị giới hạn bởi thời gian; nó là mãi mãi. Và chúng ta không đặt ra các điều khoản của riêng mình: Chúng đã được xác định trước. Chúng ta chấp nhận một loạt các nghĩa vụ và trách nhiệm được định nghĩa bởi Chúa, thể hiện trong luật đạo đức, và dựa trên bản chất con người như Chúa đã tạo ra.
Cam kết toàn diện này là điều chúng ta mất đi khi chúng ta định nghĩa lại tất cả các mối quan hệ dưới dạng hợp đồng. Các mối quan hệ của chúng ta trở nên mỏng manh, vì tư lợi và dễ tan vỡ.
5. Martha Albertson Fineman, The Autonomy Myth (New York: The New Press, 2005). Động cơ của Fineman trong việc muốn biến quan hệ gia đình thành hợp đồng là nhằm giải phóng phụ nữ khỏi các công việc chăm sóc. Cô viết:
“Một trong những nguyên nhân dẫn đến sự bất mãn với việc tư nhân hóa trách nhiệm chăm sóc là sự phân chia lao động gia đình không đồng đều và mang tính giới, gây gánh nặng cho phụ nữ nhiều hơn nam giới. Trong gia đình, trách nhiệm cũng được phân công, vì công việc chăm sóc người phụ thuộc theo truyền thống và phần lớn vẫn là công việc mang tính giới, được giao cho những người trong vai trò vợ, mẹ, bà, con gái và con dâu… Tất nhiên, mục tiêu của tôi khi phát triển các lập luận này là buộc nhà nước và thị trường phải gánh vác nhiều hơn (hoặc ít nhất là một phần) trách nhiệm đối với việc chăm sóc người phụ thuộc.” (Martha Albertson Fineman, “Contract and Care,” Chicago-Kent Law Review 76, no. 3, 1406–7)
Một bài đánh giá của khách hàng trên Amazon đã tóm gọn thông điệp của Fineman một cách súc tích:
"[Tôi] đã có nhiều hiểu biết sâu sắc hơn về mối quan hệ chăm sóc thay vì hôn nhân… Hôn nhân đã lỗi thời và chúng ta cần phải cải tổ thể chế này!!!"
6. Anthony Giddens, The Third Way (Cambridge, UK: Polity, 2000). Cass Sunstein, người từng giữ vai trò "tư lệnh quy định" dưới thời Tổng thống Obama từ năm 2009 đến 2012, đã viết trong một cuốn sách đồng tác giả với Richard Thaler rằng: “Chúng tôi đã lập luận rằng các bang nên xóa bỏ ‘hôn nhân’ như hiện nay và thay vào đó dựa vào các liên minh dân sự”,vốn được bao hàm bởi luật hợp đồng. (Nudge: Improving Decisions about Health, Wealth, and Happiness, New York: Penguin, 2008, 2009, trang 212, 117–118, 224).
Sunstein còn bổ sung:"Theo đề xuất của chúng tôi, từ ‘hôn nhân’ sẽ không còn xuất hiện trong bất kỳ luật nào, và giấy chứng nhận kết hôn sẽ không còn được cấp hoặc công nhận ở bất kỳ cấp chính quyền nào” (trang 217).
7. See John Witte, From Sacrament to Contract: Marriage, Religion, and Law in the Western Tradition (Louisville: Westminster John Knox, 1997).
Leave a Reply